به گزارش نما ،سال ۹۹ می‌توانست سال بهتری برای اقتصاد ایران باشد. بعد از پشت سر گذاشتن سال‌های سخت تحریم و تورم، اقتصاددان‌ها پیش‌بینی می‌کردند که رشد اقتصادی امسال صفر یا حتی مثبت باشد؛ چرا که وقت تخلیه نسبی اثر تحریم‌ها رسیده بود. کرونا اما همه معادلات را برهم زد و جای خالی بحران‌های کم‌اثر شده را با بحران‌های تازه‌ای پر کرد. درحالی‌که براساس اعلام بانک مرکزی درآمد سرانه کشور در سال۱۳۹۸ نسبت به سال۱۳۹۰ نزدیک به ۳۳درصد کاهش یافته بود و به‌نظر می‌رسید این نرخ در سال‌جاری از شوک تورمی رهایی پیدا کند و به ثبات برسد، شیوع ویروس کرونا در سال‌جاری، اقتصاد کشور را با شوک جدیدی مواجه کرد؛ شوکی که دیگر قرار نبود به درآمدهای نفتی حاصل از صادرات و... وارد شود بلکه دامن اقتصاد خرد، مشاغل حوزه خدمات، کشاورزی و... را گرفت. از سویی پیش از شیوع کرونا، گفتمان حاکم بر اقتصاد کشور، حول محور وصول مالیات برای دستیابی به درآمد پایدار و تقویت مراوده تجاری غیرنفتی با کشورهای همسایه برای بهبود کاهش درآمدهای نفتی می‌گشت که پاندمی کرونا و تأثیرات منفی آن این نقشه را هم نقش بر آب کرد. در کنار همه این آسیب‌ها، افزایش چشمگیر هزینه‌های جاری دولت در بخش بهداشت و درمان و الزام حمایت دولت از دهک‌های کم‌درآمد جامعه هم تبدیل به وزنه‌های سنگینی شدند که موازنه بهبود اقتصاد تحریم‌زده را بیش از حد امکان و تصور به هم بزنند. آخرین گزارش منتشر شده از سوی مرکز بررسی استراتژیک ریاست‌جمهوری نشان می‌دهد که ۴میلیون و ۸۳۸هزار و و ۹۸۲نفر که در ۱۳رسته شغلی فعالیت می‌کنند و بیش از ۲۰درصد اشتغال کل کشور را تشکیل می‌دهند، از شیوع کووید-۱۹، آسیب‌های مستقیم و جدی دیده‌اند. همچنین براساس نظرسنجی‌های صورت گرفته از بخش خصوصی، تولید در زمان شیوع کرونا ۶۵درصد کاهش پیداکرده و ۵۹درصد کسب‌وکارها با کاهش تقاضا مواجه شده‌اند. همچنین ۵۷ درصد کارگاه‌ها و فعالیت‌های اقتصادی با مشکل تأمین مواداولیه برخورد کرده‌اند. براساس اعلام مرکز آمار ایران رشد اکثر زیربخش‌های خدمات در ۳ماه نخست سال۱۳۹۹ متأثر از شیوع ویروس کرونا منفی شده است. البته براساس آخرین شواهد از عملکرد اقتصاد در ۶ماه اول سال‌جاری و روندهای قابل تحلیل تا پایان سال، به‌نظر می‌رسد روند تخریب متوقف شده و ۰.۵درصد رشد اقتصادی را تجربه کنیم. همچنین رشد اقتصادی بدون نفت ۰.۸درصد، رشد کشاورزی ۲.۱درصد، رشد نفت -۱.۶درصد، رشد صنعت ۶.۴درصد، رشد آب، برق و گاز ۴.۲درصد، رشد بخش ساختمان -۱۴.۶درصد و رشد بخش خدمات صفر درصد؛ برآوردی است که مرکز آمار ایران برای پایان سال‌جاری داشته است.
مشاغل ورزشی ؛ بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان
مراکز ورزشی، استخرها، اسپاها و... از نخستین مشاغلی بودند که با شیوع ویروس کرونا تعطیل شدند. بر اساس آمارهای منتشر شده از مرکز بررسی استراتژیک ریاست‌جمهوری، در زمان شیوع ویروس کرونا، این مراکز ماهانه حدود ۲۵میلیون تومان خسارت می‌خورند که مجموع خسارت تقریبی ناشی از شیوع ویروس کرونا به مدت ۶ماه در حوزه‌های مرتبط با جوانان ۱۱۰میلیارد تومان برآورد می‌شود که با تخمین منطقی این خسارت تا پایان آذرماه به بیش از ۱۵۰میلیارد تومان رسیده است.
کشاورزی و امنیت غذایی، بیش از ۱۱هزار میلیارد تومان
بررسی شواهد آماری نشان‌دهنده اثرگذاری ۷.۸درصدی شیوع ویروس در بخش مصرف حوزه کشاورزی و ۱۰ درصدی در بخش صادرات کشاورزی، در ماه اسفند۱۳۹۸ است و درنتیجه میزان حداقل خسارت ناشی از این بحران درماه اسفند۱۳۹۸ در حدود ۳.۲۵۰میلیارد تومان در بخش مصرف و ۷۰۰میلیارد تومان در بخش صادرات تخمین زده می‌شود. تداوم شیوع ویروس کرونا در ماه‌های فروردین و اردیبهشت۱۳۹۹ توانسته است دامنه خسارت‌ها را به‌صورت تصاعدی گسترش دهد. همه‌گیری ویروس کرونا سبب افت قابل‌توجه میزان صادرات محصولات کشاورزی ایران شده است. درآمد کشاورزان به‌طور متوسط ۷/۸درصد کاهش پیداکرده است و همچنین با توجه به کنترل و محدودیت‌های اعمال‌شده در مبادی گمرکات ایران، تجارت در بخش کشاورزی نیز با ۱۰درصد زیان مواجه شده است. مجموع خسارت وارد شده بر بخش کشاورزی حدود ۱۱، ۵هزار میلیارد تومان گزارش شده است.
تجارت خارجی، ۱۶میلیارد دلار
تجارت خارجی ایران در سال ۲۰۲۰ با کاهش ۱۶ میلیاردی به حدود ۷۰ میلیارد دلار رسیده است. صادرات نفت ایران با توجه به تحریم‌ها و همه‌گیری ویروس کرونا به‌سختی آن‌هم در حجم بسیار اندک صورت پذیرفته است. از حجم ارزش تجارت ۸۵میلیارد دلاری کشور در سال۱۳۹۸، میزان واردات و صادرات کشور به‌ترتیب ۴۳/۷ و ۴۱/۳ میلیارد دلار اعلام شده که با توجه به شیوع ویروس کرونا، پیش‌بینی می‌شود حداکثر صادرات کشور در سال۱۳۹۹ به ۳۰میلیارد دلار برسد. این موضوع در حالی است که حداقل نیاز ارز وارداتی حدود ۳۵ میلیارد دلار برآورد شده است. با این فرض که حتی اگر ارز مورد نیاز کالاهای اساسی کشور ثابت بماند بیشترین کسری ارز به حوزه تولید اصابت خواهد کرد چراکه براساس آمار موجود بیش از ۸۰ درصد از واردات کشور را کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای، قطعات و مواداولیه تشکیل می‌دهند.
فرهنگ و گردشگری، بیش از ۹ هزار میلیارد تومان
درآمدهای ازدست‌رفته در بعضی حوزه‌ها، مثل خدمات، گردشگری یا فرهنگ و هنر هرگز جبران نمی‌شود. براساس گزارش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درآمدهای ارزی ناشی از ورود گردشگران در سال۱۳۹۹ در معرض خطر جدی قرار گرفته است و فعالان بخش گردشگری با کاهش ۸۰درصدی فروش خود مواجه شده‌اند. از سوی دیگر، استمرار وضعیت بحرانی همه‌گیری کرونا و تعطیلی‌های سراسری مراکز فرهنگی، هنری و رسانه‌ای و همچنین توقف رویدادهای متنوع ملی و بین‌المللی بخش فرهنگ، هنر و رسانه طی ۶ماه اول سال‌جاری، خسارات بسیاری را بر کسب‌وکارها و فعالان اقتصادی بخش وارد آورد.
در فرایند ثبت اطلاعات فعالان اقتصادی آسیب‌دیده برای ارائه به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۱۸۶هزار نفر فعال آسیب‌دیده، شناسایی و میزان خسارت وارد شده بر سه رسته اصلی فعالیت‌های اقتصادی فرهنگی، هنری و رسانه‌ای بر مبنای اطلاعات دریافتی تا پایان شهریورماه۹۹، حدود ۳هزار میلیارد تومان و با تخمین منطقی تا پایان آذرماه بیش از ۴هزار میلیارد تومان برآورد شده است. زیان وارد شده به حوزه‌های فرهنگی، رسانه‌ای و هنری بیش از ۵هزار هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
صنعت بیمه، بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان
صنعت بیمه همواره با کندی تغییر را پذیرفته است. این صنعت شاید از معدود صنایعی بود که می‌توانست در روزگار کرونا از آسیب‌های ویروس چینی در امان بماند یا حتی به افزایش درآمد دست پیدا کند اما روی کاغذ می‌بینیم که آنچه انتظار می‌رود، این بار هم رقم نخورده است. تعدیل نیروی کار موجود، افزایش تعداد ترک کارهای اعلام‌شده از سوی کارفرمایان مشمول قانون تأمین اجتماعی، کاهش تولید و نبودامکان جذب نیروی کار جدید در کارگاه‌ها تنها در اسفندماه سال۱۳۹۸، فروردین، اردیبهشت و خردادماه سال‌جاری به‌ترتیب هزار و ۵۰۰، ۳هزار، ۲هزار و ۹۰۰و ۲هزار و ۵۰۰میلیارد تومان منابع حق بیمه را کاهش داده است. همچنین توقف و کاهش بخش عمده انجام بازرسی دفاتر قانونی اشخاص حقوقی در ماه‌های اسفند ۱۳۹۸ و فروردین و اردیبهشت‌ماه سال‌جاری بیش از هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی به همراه داشته است. علاوه بر اینها در سال۱۳۹۸ بیش از ۹۵۰ هزار نفر از رانندگان حمل‌ونقل درون و برون‌شهری با پرداخت ۱۳/۷درصد حق بیمه سهم خود، از ۱۳/۵درصد سهم هدفمندسازی یارانه‌ها برخوردار بوده‌اند که با توجه به وضعیت جاری، مبلغ امهال حق بیمه سهم راننده در ۲ماه اول سال۱۳۹۹ بابت هر ماه بیش از ۳۰۰میلیارد تومان است. مجموع خسارت در بخش‌های مختلف این صنعت در نهایت یک زیان بیش از ۱۰هزار میلیارد تومانی را رقم می‌زند.
شرکت‌های دانش بنیان و استارت‌آپ‌ها، بیش از هزار میلیارد تومان
در روزگار کرونا، براساس برآوردهای انجام‌شده بسیاری از استارت‌آپ‌های فعال در حوزه پلتفرمهای اینترنتی با مشکلات عدیده‌ای نظیر کاهش فروش، تعدیل کارکنان و مواردی از این دست روبه‌رو شده‌اند. استارت‌آپ‌های حوزه گردشگری با کاهش ۸۰درصد فروش، استارت‌آپ‌های اطلاع‌رسانی خدمات تفریحی و فرهنگی مانند رزرو و فروش بلیت یا پلتفرمهای تخفیف گروهی به‌طور متوسط با کاهش ۸۵ درصدی فروش و استارت‌آپ‌های حوزه جابه‌جایی اینترنتی بار و مسافر با کاهش بیش از ۲۰درصدی تعداد سفر مواجه بوده‌اند. براساس آخرین آمار موجود در معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و صندوق نوآوری و شکوفایی وبا توجه به میزان تسهیلات پرداخت شده، برآورد می‌شود بیش از هزار میلیارد تومان به این حوزه خسارت وارد شده است که البته میزان افت فروش شرکت‌های دانش‌بنیان هم باید به این آمار اضافه شود که متأسفانه هنوز آمار دقیقی از آن توسط هیچ‌کدام از مراجع رسمی کشور اعلام نشده است.
آموزش و پرورش، بیش از ۸۷۰ میلیارد تومان
خسارت‌هایی که به آموزش کشور وارد شده است غیرقابل بیان با اعدادند؛ چرا که بخش عمده‌ای از این خسارت از جنس معنوی بوده و غیرقابل جبرانند. در بعد کمی شاهد تحمیل هزینه‌های اضافی ازجمله خرید مواد ضدعفونی‌کننده، افزایش هزینه اینترنت، کاهش درآمدهای اختصاص و عمومی، افزایش نرخ بازماندگان از تحصیل خواهیم بود و در بعد کیفی بر کیفیت یادگیری، فعالیت‌های ورزشی و بدنی، تعاملات اجتماعی کودکان، محدود شدن نظارت و بازرسی، تضعیف اهداف آموزشی اثرگذار خواهد بود. خسارت وارد بر این بخش را پایگاه اطلاع‌رسانی پایش آثار اقتصادی کرونا، حدود ۸۷۵میلیارد تومان برآورد کرده است.
حمل و نقل، بیش از ۹ هزار میلیارد تومان
بررسی آمار عملکردی وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد میزان کل خسارت وارد شده بر حوزه‌های مختلف حمل‌ونقل کشور، از دوران شیوع ویروس کرونا (اسفند ۱۳۹۸ تا مرداد۱۳۹۹)، ۴.۵هزار میلیارد تومان بوده است که سهم قابل توجهی از این خسارت (۹۰درصد) مربوط به بخش هوایی و ریلی است. این خسارت را پایگاه اطلاع‌رسانی پایش آثار اقتصادی کرونا، تا پایان آذرماه حدودا ۹ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.
همشهری آنلاین
خسارت‌های سیل چینی | آسیب مستقیم كرونا به اشتغال 4 میلیون و 800 هزار نفر
بیش از ۲۰ درصد اشتغال در ایران از شیوع ویروس كرونا آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیر دیده‌اند و تولید در بخش خصوصی ۶۵ درصد كاهش را تجربه كرده است
۱۳۹۹/۱۱/۲۹
